Wendy Frissen: “Gebarentaal, de mooiste taal die er is!”
Start nieuwe cursus Nederlandse Gebarentaal voor geïnteresseerden
BUNDE – Sinds 2004 werkt Wendy Frissen uit Bunde met veel plezier als tolk Nederlandse Gebarentaal (NGT). Omdat door verhuizing van de vorige docent een eind was gekomen aan cursussen NGT in Limburg, is zij de cursus tot docente gaan volgen. Zo hoeven mensen die kennis willen maken met dit communicatiemiddel niet meer naar Eindhoven, maar kunnen ze bij de Hogeschool Zuyd terecht voor de professioneel opgezette cursus.
Wendy vertelt enthousiast over hoe die wereld voor haar openging in 1999 toen zij zelf de eerste module van de cursus NGT volgde. “In 1880 was de algemene gedachte dat doven zich moeten aanpassen aan de wereld van de horenden.” En daar hoorden geen gebaren bij! Een eeuw lang hebben dove kinderen onder het dwingende regiem van enkel leren liplezen zich zeer veel moeite moeten doen om zich enigszins te kunnen handhaven in de horende wereld. Het natuurlijke communicatiemiddel van gebaren werd in de lessen afgestraft, waardoor nu nog mensen die in die oude school zijn opgeleid, zich schamen om hun handen en lichaam te gebruiken bij het spreken. Pas in 1990 werd onderkend dat juist door gebaren te gebruiken communicatie makkelijker verliep. En dat niet alleen, Wendy :”Doordat de grammatica van de Nederlandse taal nu vergeleken kan worden met die van gebarentaal, is het voor dove kinderen veel gemakkelijker aan te leren. Je kunt het vergelijken met het leren van een vreemde taal. Daarvoor gebruiken wij ook onze eigen taal als uitgangspunt.”
Mimiek
Wendy legt enkele verschillen uit tussen onze auditief ingestelde taal en de gebarentaal, die sterk visueel is, maar ook heel lichamelijk. “Waar wij , horenden, intonatie gebruiken om een waarde te geven aan wat we zeggen, doet een dove dat via de mimiek. Een antwoord zoals ‘goed’ kan opgevat worden als ‘geweldig’, ‘prima’, of ‘gaat wel’. Bij het leren spreken en lezen van gebarentaal zul je dus goed op de mimiek van het gezicht moeten letten. Dat is in het begin niet zo eenvoudig. Het vereist in het begin veel concentratie en oefening voordat je het onder de knie hebt. Vergelijk het maar met leren autorijden. Zelfs de lichaamshouding wordt bij het spreken betrokken. En dan de grammatica. Waar wij een vraagzin beginnen met een vraagwoord, zet de gebarentaal dit vraagwoord achteraan, terwijl de tijdsaanduiding vooraan gezet wordt. En werkwoorden worden (hoera!) niet vervoegd. Een zin in NGT zou er dan zo uitzien: “morgen werk doen wat?” Doordat gebarentaal een relatief jonge taal is, is er op dit moment 1 gebaar voor vriend/vriendin/man/vrouw. De juiste betekenis lees je dan af aan de lippen: het woord wordt dan geluidloos uitgesproken.
De eerste cursusmodule behelst 13 lessen. Tijdens de les wordt niet gesproken; alles wordt via geschreven taal en gebarentaal uitgelegd en geoefend. Wendy gebruikt naast het werkboek dat iedere cursist krijgt, het bord en powerpoint presentaties. Cursisten krijgen een videoband of dvd mee naar huis om thuis te oefenen. “Ik raad de cursisten altijd aan om elke dag een beetje te doen in plaats van alles in 1 keer. Dan blijft het veel beter hangen en blijf je gemotiveerd. Voor de cursus is geen vooropleiding vereist, en ook leeftijd speelt geen rol. Het belangrijkste is je motivatie”, aldus Wendy.
In plaats van een 12e les is er een toets die individueel wordt afgenomen. Als de cursist voldoende heeft geoefend, is deze toets heel goed te doen, en krijgt hij/zij een certificaat. Wendy heeft gekozen voor de locatie van de Hogeschool Zuyd vanwege de goede belichting in het lokaal, gebruiksmogelijkheid van bord en beamer, en de goede bereikbaarheid van de school. Lessen duren van 19:30 tot ongeveer 21:45 uur, met een kwartier pauze.
Gebarentaal brengt je dichter bij de ander en maakt je communicatie directer, is Wendy’s ervaring. Dat maakt de NGT tot een uitdaging voor vrouwen en mannen (die meestal ver in de minderheid zijn!)
Mieke Titulaer